ناوه‌ڕۆك
ناساندن
گورگە خۆڵەمێشییەکان (بە ئینگلیزی: Grey Wolves، بە عەرەبی: تنظيم الذئاب الرمادية) بە فەرمی بە ناوی کورتی گەنجە نموونەییەکان یان کۆشکەکانی ئایدیالیست ناسراون، ڕێکخراوێکی نیمچەسەربازیی ڕاستڕەوی توندڕەو و بزووتنەوەیەکی سیاسییە و سەر بە پارتی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی (مەهەپە). بە شێوەیەکی باو بە سەروو نەتەوەپەرست، نیوفاشیست، و ئیسلامیی ناسیۆنالیست ناو دەبرێت، ڕێکخراوێکی گەنجانە کە وەک باڵی نیمچەسەربازی یان چەکداریی مەهەپە تایبەتمەند کراوە. ئەندامەکانی سروشتی سیاسییەکەی ڕەتدەکەنەوە و بانگەشەی ئەوە دەکەن کە بناغەیەکی کولتووری و پەروەردەییە، وەک لە ناوی فەرمی تەواوی خۆیدا هاتووە: دامەزراوەی پەروەردەیی و ڕۆشنبیری یانە ئایدیالیستەکان.
لە کۆتایی شەستەکاندا لەلایەن سەرهەنگ ئەلپارسلان تورکێشەوە دامەزراوە و لە کۆتاییەکانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم لە ماوەی توندوتیژیی سیاسی تورکیادا پێگەی بەرزبووەوە، کاتێک ئەندامەکانی لەگەڵ چەکدارانی چەپ و چالاکوانان خەریکی شەڕی گەریلای شار بوون. زانایان وەکو تیمی مردن ناویان دەبرد، کە بەرپرسیارن لە زۆربەی توندوتیژی و کوشتنەکانی ئەم قۆناغە. بەناوبانگترین هێرشیان کە زیاتر لە ١٠٠ کەسی مەدەنی تێیدا کوژران، لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٧٨ لە شاری مەراش ڕوویدا. هەروەها گوایە ئەوان لە پشت کۆمەڵکوژییەکەی گۆڕەپانی تەقسیمەوە بوون لە مانگی ئایاری ساڵی ١٩٧٧ و ڕۆڵیان هەبووە لە ململانێی کورد و تورکیا لە ساڵی ١٩٧٨ بەدواوە. داڕێژەرانی پشت هەوڵی تیرۆرکردنی پاپا یۆحەننا پاوڵی دووەم بوون لە ساڵی ١٩٨١ لەلایەن مەهمەت عەلی ئاغجای ئەندامی گورگەکانی خۆڵەمێشیەوە، هەرچەندە ڕۆڵی ڕێکخراوەکە ڕوون نییە. بەهۆی ئەم هێرشانەوە گورگەکانی خۆڵەمێشی لەلایەن هەندێک لە زانایان و ڕۆژنامەنووسان و حکوومەتەکانەوە وەک ڕێکخراوێکی تیرۆریستی دانراون.
لە نێو ئامانجە سەرەکییەکانی گورگەکانی خۆڵەمێشیدا کەمینە نەتەوەییە غەیرە تورکەکانی وەک کورد، یۆنانییەکان و ئەرمەنییەکان هەن. سەرەتا ڕێکخراوێکی سەرسەختی پان تورکی بوو، لە سەرەتای ساڵانی نەوەدەکاندا گورگەکانی خۆڵەمێشی ناوچەی کارکردنیان درێژکردەوە بۆ دەوڵەتەکانی دوای سۆڤیەت کە دانیشتووانی تورک و موسڵمانیان تێدابوو. هەزاران ئەندامی لە جەنگی یەکەمی ناگۆرنۆ-قەرەباخ لە لایەنی ئازەربایجان و جەنگی یەکەم و دووەمی چیچان-ڕووسیا لە لایەنی چیچان شەڕیان کردووە. دوای هەوڵێکی سەرکەوتوو نەبوو بۆ دەستبەسەرداگرتنی دەسەڵات لە ئازەربایجان لە ساڵی ١٩٩٥، لەو وڵاتە قەدەغە کران. هەروەها لە ساڵی ٢٠٠٥، کازاخستان ئەو ڕێکخراوەی قەدەغە کرد و وەک گرووپێکی تیرۆریستی پۆلێنی کرد.
لە سەردەمی دەوڵەت باخچەلی کە دوای مردنی تورکێش لە ساڵی ١٩٩٧ سەرکردایەتی مەهەپە و گورگە خۆڵەمێشیەکانی گرتە ئەستۆ، ڕێکخراوەکە چاکسازی تێدا کرا. بەپێی ڕاپرسییەکی ساڵی ٢٠٢١، گورگەکانی خۆڵەمێشی لەلایەن ٣،٢%ی دەنگدەرانی تورکیاوە پشتگیری دەکرێن. زۆرجار ئەندامەکانی لە هێرش و پێکدادان لەگەڵ چالاکانی کورد و چەپدا تێوەگلاون. هەروەها ڕێکخراوەکە لە بەشی قوبرس کە لەلایەن تورکیاوە داگیرکراوە چالاکە و لە چەندین وڵاتی ئەورووپای ڕۆژاوادا لقی هەیە، وەک ئەڵمانیا، بەلجیکا و هۆڵەندا. ئەوان گەورەترین ڕێکخراوی توندڕەوی ڕاستڕەوی ئەڵمانیان. گورگە خۆڵەمێشییەکان لە مانگی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ لە فەرەنسا بەهۆی قسەی ڕقاوی و توندوتیژیی سیاسی قەدەغە کران، لە شوێنەکانی تریش داوای کردەوەی هاوشێوە دەکرێت. هەروەها لە مانگی ئایاری ٢٠٢١ پەرلەمانی ئەورووپا داوای لە وڵاتانی ئەندامی یەکێتیی ئەورووپا کرد کە وەک گرووپێکی تیرۆریستی دەستنیشانی بکەن.
ناو و هێماسازی
ئەندامانی ڕێکخراوەکە بە Ülkücüler ناسراون کە بە واتای "ئایدیالیستەکان" دێت. ناوە نافەرمییەکەی لە ئەفسانەی کۆن و کۆنی ئاسێنا وەرگیراوە، کە گورگێکی مێینەیە لە ئەرگەنەکۆن، لە تورکیاش گورگ هێمای شەرەفە. هەروەها گورگە خۆڵەمێشییەکان ئەو شتانە بەکاردەهێنن کە زانا ئەحمەد ئەنسێل بە "دروشمی فاشیستی هاوردەکراو لە ئەمریکاوە" وەسفی دەکات، وەک دروشمەکانی "خۆشت بوێت یان وازی لێبهێنە" و "کۆمۆنیستەکان بۆ مۆسکۆ". سڵاوکردنی گورگەکانی خۆڵەمێشی "مشتێکە بە پەنجەی بچووک و پەنجەی ئاماژەی بەرزکراوە" کە ئاماژەی دەستی تورکییە. لە هەندێک وڵات ئەو جۆرە سڵاوکردنە قەدەغە کراوە.
ئایدۆلۆژیا
گورگەکانی خۆڵەمێشی پابەندن بە فۆرمێکی توندڕەوی ناسیۆنالیزمی تورکەوە. لەلایەن زانایانی سیاسی، میدیای سەرەکی، وەک ڕێکخراوێکی نیمچە سەربازیی سەروو نەتەوەپەرست و نیوفاشیست و نوقمبوو لە توندوتیژی تایبەتمەند کراوە. ئایدۆلۆژیای ڕێکخراوەکە جەخت لەسەر مێژووی سەرەتایی گەلانی تورک لە ئاسیای ناوەڕاست دەکاتەوە و لەگەڵ کولتوور و بیروباوەڕی ئیسلامی تێکەڵی دەکات؛ کۆکردنەوەی ناسنامەی تورکی و ئایدۆلۆژیای سیاسی و بیروباوەڕی ئیسلامی بە "ئیسلامیناسیی تورکی" ناودەبرێت، و بە شێوەیەکی بەرفراوان لە ڕیتۆریک و چالاکییەکانیاندا باو بووە. یەکێک لە دروشمەکانیان ئەوەیە "دکتۆرەکەت تورک دەبێت و دەرمانەکەت ئیسلام دەبێت". سەرچاوەی دیکە هەیە کە بە عەلمانی دەیناسێنن.
ئایدۆلۆژیای ئەوان لەسەر بنەمای "باڵاترییەکی ڕەگەزیی تورک و نەتەوەی تورک دامەزراوە. پێیان وایە دەبێت تەنیا تورکە ڕاستەقینەکان بمێننەوە، تورکیش بەو کەسە پێناسە دەکەن کە لە خاکی تورکیادا دەژی و هەست بە تورکیبوونی خۆی دەکات و خۆی بە تورک ناودەبات. گورگە خۆڵەمێشیەکان پان تورکیستن و هەوڵدەدەن گەلانی تورک لە یەک دەوڵەتدا یەکبخەن کە لە بەڵکانەوە تا ئاسیای ناوەڕاست درێژ دەبێتەوە. دوای هەڵوەشاندنەوەی یەکێتیی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٩١، گورگە خۆڵەمێشییەکان داوای "زیندووکردنەوەی ئیمپراتۆریەتێکی تورکیایان کرد کە دەوڵەتە تازە سەربەخۆکانی ئاسیای ناوەڕاست لە یەکێتیی سۆڤیەتی پێشوو لە باوەش بگرێت".
پەیوەندی بە حکوومەتی تورکیا و ناتۆوە
لە کۆتاییەکانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم، داواکاری گشتیی پێشووی سەربازی و دادوەری دادگای باڵای تورکیا، ئیمین دیگەر هاوکارییەکانی نێوان گورگەکانی خۆڵەمێشی، دەزگای هەواڵگری ناوەندی (CIA) و دژە گەریلا، ڕێکخراوی دژە کۆمۆنیستی تورکیا کە لە پشتەوەیە و لە ژێر ئۆپەراسیۆنی ناتۆدا ڕێکخراوە، بەڵگەدار کرد. کە پلانێک بووە بۆ شەڕی گەریلا لە ئەگەری دەستبەسەرداگرتنی وڵات لەلایەن کۆمۆنیستەکانەوە.
لە ساڵی ٢٠٠٨دا دادگاییەکانی ئێرگێنیکۆن، بەڵگەنامەیەکی دادگا ئاشکرای کرد کە ڕێکخراوی هەواڵگریی نیشتمانی (MİT) ئەندامانی گورگەکانی خۆڵەمێشی چەکدار کردووە و پارەی بۆ دابین کردوون بۆ ئەنجامدانی کوشتنی سیاسی. ئەوان زیاتر ئەندامانی سوپای نهێنی ئەرمەنستان بۆ ڕزگارکردنی ئەرمەنستان (ASALA)ـیان کردە ئامانج، کە هێرشیان کردە سەر باڵیۆزخانەکانی تورکیا لە دەرەوەی وڵات وەک تۆڵەسەندنەوەیەک لە بەردەوامی ڕەتکردنەوەی دەوڵەتی تورکیا لە جینۆسایدی ئەرمەنستان. هەروەها دەزگای هەواڵگریی تورکیا لە ململانێی کورد-تورکدا سوودیان لە گورگە خۆڵەمێشیەکان وەرگرت، لە بەرانبەریشدا لە تاوانەکانیان خۆشبوون.
پارتی داد و گەشەپێدان لە ساڵی ٢٠١٨ هاوپەیمانی لەگەڵ مەهەپە پێکهێنا کە سەرکەوتوو بوو لە هەڵبژاردنەوەی سەرۆک ئەردۆغان. نیگەرانییەکان لە دەوری پەیوەندییە نزیکەکانی نێوان حکوومەتی تورکیا و گورگەکانی خۆڵەمێشی بووە هۆی ئەوەی لیژنەی کاروباری دەرەوەی یەکێتیی ئەورووپا پێشنیار بکات کە گورگەکانی خۆڵەمێشی لە یەکێتیی ئەورووپادا قەدەغە بکرێن.
مێژوو
ڕێکخراوی گورگە خۆڵەمێشیەکان لە کۆتاییەکانی شەستەکاندا لەلایەن سەرهەنگ ئەلپارسلان تورکێشەوە وەک باڵی نیمچە سەربازی پارتی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی مەهەپە پێکهێنرا. لە ساڵی ١٩٦٨ زیاتر لە سەد کەمپی مەشقی ئایدیۆلۆژی و نیمچە سەربازی لەلایەن تورکێشەوە لە سەرانسەری تورکیا دامەزران.
تا کۆتاییەکانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم ڕێکخراوەکان دەیان هەزار ئەندامیان هەبوو، و وایکرد دەسەڵاتدارانی تورکیا کۆنترۆڵیان بەسەریدا لەدەست بدەن. لە ماوەی توندوتیژییە سیاسییەکانی نێوان ساڵانی ١٩٧٦ و ١٩٨٠، ئەندامانی گورگە خۆڵەمێشییەکان لە چەندین تیرۆرکردنی چالاکوانانی چەپ و لیبڕاڵ، ڕۆشنبیران، ڕێکخەرانی کرێکاری، کورد، بەرپرسان و ڕۆژنامەنووساندا بەشدار بوون. ڕێکخراوەکە بوو بە گەلەیەکی مردن کە سەرقاڵی "کوشتنی سەر شەقامەکان و شەڕی دەمانچە" بوون. بەپێی دەسەڵاتداران، ٢٢٠ لە ئەندامەکانی کوشتنی ٦٩٤ـیان کەسی چالاکوان و ڕۆشنبیرانی چەپ و لیبڕاڵیان لە ئەستۆ گرتووە. بەگشتی نزیکەی ٥٠٠٠ بۆ ٦٠٠٠ کەس لە توندوتیژییەکانی حەفتاکان و هەشتاکان کوژران و گورگەکانی خۆڵەمێشی بەرپرسیارن لە زۆربەی کوشتنەکان.
گرنگترین هێرشیان لەم قۆناغەدا کۆمەڵکوژیی مەراش بوو لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٧٨ کە زیاتر لە ١٠٠ عەلەوی کوژران. هەروەها تۆمەتبارن بەوەی لە پشت کۆمەڵکوژییەکەی گۆڕەپانی تەقسیمەوە بوون لە ١ی ئایاری ١٩٧٧. گورگەکانی خۆڵەمێشی بوون بە "هێزێکی پەسەندکراوی دەوڵەت" و هێرشەکانی بۆ سەر گرووپە چەپەکان بەکارهێنا بۆ ئەوەی "ببێتە هۆی ئاژاوە و بێهێزی و لەناوبردنی کەشوهەوایەک کە تێیدا ڕژێمێکی بەڵێندەری یاسا و ڕێکوپێکی لەلایەن جەماوەرەوە پێشوازی لێبکرێت".
ململانێی نێوان گرووپە چەپ و ڕاستەکان لە کۆتاییدا بووە هۆی دەستێوەردانی سەربازی لە ئەیلوولی ١٩٨٠ کاتێک جەنەڕاڵ کەنعان ئێڤرێن سەرکردایەتی کودەتایەکی کرد. لە کاتی کودەتاکەدا، نزیکەی ١٧٠٠ لقی گورگەکانی خۆڵەمێشی هەبوون لەگەڵ نزیکەی ٢٠٠ هەزار ئەندامی تۆمارکراو و ملیۆنێک هاوسۆز. دوای کودەتاکەی ساڵی ١٩٨٠، گورگەکانی خۆڵەمێشی و مەهەپە قەدەغە کران و چالاکییەکانیان کەم بووەوە.
دوای کودەتاکەی ساڵی ١٩٨٠، گورگەکانی خۆڵەمێشی خۆیان ڕێکخستەوە. دەستیان کرد بە ئاراستەکردنی هەوڵەکانیان دژی کوردەکان لە تورکیا و هەروەها لۆبیکردن بۆ ئینکاری شەڕانگێزانە لە جینۆسایدی ئەرمەنەکان و پشتگیریکردن لە داگیرکارییەکانی تورکیا بۆ سەر قوبرس.
توندوتیژی و چالاکی دژە کورد
ساڵانی نەوەدەکان
لە ساڵانی نەوەدەکاندا گورگە خۆڵەمێشییەکان سەرنجیان خستە سەر کورد و بەشدارییان لە ململانێی کورد و تورکیا لە باکووری کوردستاندا کرد. لە ساڵی ١٩٩٩، حوڕییەت دەیلی نیوز ئەو ڕێکخراوەی بە "سەرسەختترین نەیار بۆ دۆزی کورد لە تورکیا" وەسف کرد.
لە مانگی ئایاری ساڵی ١٩٩٨دا، گورگەکانی خۆڵەمێشی لە دوو کوشتندا تێوەگلاون. لە ٣ی ئایاردا کۆمەڵێک گورگی خۆڵەمێشی هێرشیان کردە سەر دوو خوێندکار لە شاری بۆلو کە بەلای بینای ڕێکخراوەکەدا تێدەپەڕین. کەنعان ماک کە یەکێکە لە خوێندکارەکان کوژرا. لە ٥ی ئایاردا، کرێکارێک بە ناوی بیلال ڤورال لە ناوچەی شیشلی ئیستەنبووڵ کوژرا، بەهۆی ئەوەی لایەنگری کوردەکان بوو. لە ئەنجامی ئەم کوشتنانەدا، سینان یێرلیکایا جێگری سەرۆکی پارتی کۆماریخوازی گەل (جەهەپە) و پارتی ئازادی و هاوپشتی (ئۆدەپە) داوای کرد کە گورگە خۆڵەمێشییەکان لەلایەن دەسەڵاتەوە قەدەغە بکرێن.
لە کاتی هەڵبژاردنی گشتی ساڵی ١٩٩٩دا، گورگەکانی خۆڵەمێشی هێرشیان کردە سەر ئەندامانی هادەپ.
ساڵانی ٢٠٠٠
لە مانگی ئابی ساڵی ٢٠٠٢ گورگە خۆڵەمێشییەکان لە ناڕەزایەتییەکدا لە ئەنقەرە پەیکەری مەسعوود بارزانییان سووتاند، دوای ئەوەی وتی پارێزگاری کەرکووک و موسڵی عێراق کە بەشێکی تورکماننشینن بەشێکن لە باشووری کوردستان. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠، حەسەن شیمشەک، ئەندامی گورگەکانی خۆڵەمێشی و خوێندکار، لە زانکۆی کوتاحیا دوملوپنار لە کاتی شەڕێکی ڕواڵەتی نێوان گرووپە خوێندکارییە کوردە ناسیۆنالیستەکان و ناسیونالیستی تورکەکاندا کوژرا. لە پرسەکەیدا، باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە ڕایگەیاند، "پێشبینی دەکەین هەموو جۆرە ڕێکارێک بگیرێتەبەر بۆ ڕێگریکردن لە فراوانبوونی پەکەکە، کە مەیلیان هەیە بۆ گەشەکردن لە زانکۆکاندا". بۆیە لە ١٢ی مانگ توندوتیژیی نێوان خوێندکارانی تورک و کورد لە زانکۆی مەڕمەڕە لە ئیستەنبووڵ سەریهەڵدا.
لە مانگی ئەیلوولی ساڵی ٢٠١١، بەشی پۆلیسی ئەنقەرە هەڵیکوتایە سەر ٤٠ شوێنی سەرانسەری ئەنقەرە کە سەر بە گورگەکانی خۆڵەمێشی بوون. ٣٦ کەسیان دەستبەسەر کرد و دەستیان بەسەر ژمارەیەکی زۆر دەمانچە و چەقۆدا گرت. بەگوێرەی زانیارییەکانی پۆلیس، گورگە خۆڵەمێشیەکان پلانیان دانابوو بۆ هێرشکردنە سەر پارتی بەدەپەی کورد.
لە تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ گورگە خۆڵەمێشییەکان لە سەرانسەری تورکیا دژی پرۆسەی ئاشتی کورد و تورکیا خۆپیشاندانیان کرد. لە تشرینی یەکەمی ٢٠١٤دا، گورگەکانی خۆڵەمێشی لە کاتی ئاژاوەگێڕییەکانی کورد لە ساڵی ٢٠١٤ لە تورکیا دژی هاوکارییە هەستپێکراوەکانی حکوومەت لەگەڵ داعش لە کاتی گەمارۆدانی کۆبانیدا، تووشی پێکدادانێکی کوشندە بوون. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠١٥، فیرات یڵماز چاکرۆغڵو، سەرۆکی ڕێکخراوی گورگەکانی خۆڵەمێشی لە زانکۆی ئێگێ، لەلایەن چەپەکان و بەپێی هەندێک ڕاپۆرت، لەلایەن خوێندکارە ناسیۆنالیستەکانی کورد بە چەقۆ کوژرا.
لە ٧-٨ی ئەیلوولی ٢٠١٥، ناسیۆنالیستە تورکەکان لە نێویاندا ئەندامانی گورگی خۆڵەمێشی، هێرشیان کردە سەر ١٢٨ نووسینگەی پارتی دیموکراتی گەلانی گەلان (هەدەپە) لە سەرانسەری تورکیا، وەک تۆڵەسەندنەوەیەکی ڕواڵەتی بەرانبەر هێرشەکانی دژە حکوومەت لەلایەن پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)ـەوە.
توندوتیژی و چالاکیی پەیوەست بە یۆنان
لە ١٨ی حوزەیرانی ١٩٨٨ کارتال دەمیراغ، ئەندامی باڵای گورگەکانی خۆڵەمێشی، هەوڵیدا سەرۆکوەزیران تورگوت ئۆزال لە کۆنگرەی پارتی نیشتمانیدا تیرۆر بکات. ئۆزال گەڕاندیەوە بۆ سەردانەکەیەوە بۆ یۆنان سێ ڕۆژ پێش ڕووداوەکە، و وتی هەوڵەکە "لەلایەن گرووپێکەوە ئەنجامدراوە کە دژی هەوڵەکانی ئەون بۆ باشترکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ یۆنان".
لە ٦ی ئەیلوولی ٢٠٠٥، کۆمەڵێک ناسیۆنالیست بە سەرۆکایەتی سەرۆکی گورگەکانی خۆڵەمێشی لێڤێنت تەمیز هێرشیان کردە سەر پێشانگایەکی ئیستەنبووڵ کە یادی پۆگرۆمی دژە یۆنانیان دەکرد لە ساڵی ١٩٥٥. هێلکەیان فڕێدا و وێنەکانیان دڕاند. لە ساڵانی ٢٠٠٠دا گورگەکانی خۆڵەمێشی بە شێوەیەکی ڕۆتینی لە دەرەوەی پاتریارکی ئیکۆمێنیکی قوستەنتینیە لە شاری فێنێر (فانار)، ئیستەنبووڵ خۆپیشاندانیان ئەنجامدا و پاتریارکیان بە شێوەی وێناکردن دەسوتاند. لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٥ گردبوونەوەیەکیان سازکرد و بەرەو دەروازەکە تاجە گوڵینەی ڕەشیان دانا، بە دروشمی "پاتریاراک بڕوات" و "پاتریاراک بۆ یۆنان"، هەڵمەتی کۆکردنەوەی واژۆیان بۆ دەرکردنی پاتریارکی ئیکۆمێنیکی لە ئیستەنبووڵ دەستپێکرد. تا ساڵی ٢٠٠٦ گورگەکانی خۆڵەمێشی ڕایانگەیاند کە زیاتر لە ٥ ملیۆن واژۆیان بۆ کشانەوەی پاتریارک کۆکردۆتەوە. لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەندامانی گورگەکانی خۆڵەمێشی هێرشیان کردە سەر ئایاسۆفیا و لەوێ نوێژیان کرد وەک ناڕەزایەتییەک بەرانبەر بە دانپێدانانی ئەمریکا بە قودس وەک پایتەختی ئیسرائیل.
توندوتیژی و چالاکی دژە ئەرمەنستان
لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٠٤ گورگەکانی خۆڵەمێشی ڕێگرییان لە نمایشکردنی فیلمی ئارارات کرد کە فیلمێکە دەربارەی کۆمەڵکوژی ئەرمەنییەکان لە تورکیا. لە ٢٤ی نیسانی ٢٠١٢، لە ڕۆژی یادکردنەوەی جینۆسایدی ئەرمەنستان، گرووپە ناسیۆنالیستەکان لەنێویاندا گورگە خۆڵەمێشییەکان ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرانبەر بە یادکردنەوەی جینۆسایدەکە لە گۆڕەپانی تەقسیمی ئیستەنبووڵ.
کردەوەی تری توندوتیژی
لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٩٦، گورگە خۆڵەمێشییەکان هێرشیان کردە سەر خوێندکاران و مامۆستایانی چەپ لە زانکۆی ئیستەنبووڵ، بە ڕەزامەندی پۆلیس کە گوایە ڕەزامەندی لەسەر بووە. لە کۆتاییەکانی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦ گورگەکانی خۆڵەمێشی ناڕەزایەتییان دژی سەردانەکەی پاپا بینێدکتی شانزەهەم بۆ تورکیا ئەنجامدا. لە ٢٢ی تشرینی دووەمدا، دەیان خۆپیشاندەر بە شێوەیەکی ڕووکەش ئایاسۆفیایان لە ئیستەنبووڵ داگیرکرد بۆ ئەنجامدانی نوێژی بەکۆمەڵ.
لە مانگی تەممووزی ٢٠١٤ نزیکەی هەزار کەس لە شاری کەهرامانمەڕەش خۆپیشاندانیان کرد دژی بوونی ئەو پەنابەرە سووریانەی کە لە شەڕی ناوخۆی سوریا هەڵهاتبوون. زۆرێک لە خۆپیشاندەران تابلۆی گورگەکانی خۆڵەمێشییان دروستکرد و ڕێگاکانی شارەکەیان داخست و تابلۆکانی زمانی عەرەبییان لە فرۆشگاکان لابرد.
لە مانگی تەممووزی ٢٠١٥ گورگەکانی خۆڵەمێشی ناڕەزایەتییان لە سەرانسەری تورکیا ئەنجامدا، ئاڵای کۆماری گەلی چینیان سووتاند، هێرشیان کردە سەر چێشتخانە چینییەکان لە وەڵامی قەدەغەکردنی ڕۆژووگرتنی ئویغورە تورکەکانی موسڵمان لەلایەن حکوومەتی چینەوە لە مانگی پیرۆزی ڕەمەزان. لە تشرینی دووەمی ٢٠١٥، گورگە خۆڵەمێشییەکان ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرامبەر بە دەستوەردانی ڕووسیا لە شەڕی ناوخۆی سووریا لە نزیک کونسوڵخانەی ڕووسیای ئیستەنبووڵ، ئەنقەرە و ئەدەنە و ڕووسیایان تۆمەتبار کرد بە سەربڕینی تورکمانەکانی سووریا.
