ناوه‌ڕۆك
ناساندن
پەرستار (بە ئینگلیزی: Nurse) کەسێکە کە بەشی پەرستاری تەواو کردووە و بڕوانامەیەکی زانستی هەیە لەو بەشەدا و یاریدەدەری پزیشکە، لە زمانەوانیدا پەرستار بە واتای خەمخۆر و دڵسۆز دێت و کەسێکە کە ئاگاداری کەسانی دیکەیە، لە زمانی ئینگلیزیشدا کە پێی دەوترێت نێرس بەواتای گەورەکردن و خۆراک پێدانی کەسانی دیکە دێت، کەواتە پەرستار کەسێکە کە لە نەخۆشخانەدا چاودێری نەخۆش دەکات بەشێوەیەکی زانستی ئەرکەکانی خۆی جێبەجێ دەکات، پەرستار دەبێت دەرچووی بەشی پەرستاری بێت و شارەزای کاری پەرستاری بێت.
جۆرەکانی خزمەتکردنی پەرستار
لە کۆندا هەر کەسێک کە چاودێری نەخۆشێکی بکردایە پێیان دەوت پەرستار، هەرچەندە ئەمڕۆش پەرستار هەمان کاری هەیە و چاودێری نەخۆش دەکات بەڵام ئەمە بە کەسانێک دەوترێت کە دەرچووی بەشی پەرستاری بن و زانیاییان هەبێت، پەرستار دابەش دەکرێت بۆ سێ جۆر:
پەرستاری تەندروستی
ئەم جۆرە پەرستارانە ئەوانەن کە لە شوێنەکاندا کاردەکەن و کاریان چاودێری گشتی تەندروستی ئەو ناوچەیەیە و هەروەها ئاگاداربوون لە تەندروستی ئەو کەسانە و یارمەتیدانیان لە حاڵەتی تێکچوونی تەندروستیاندا کە بەگشتی لەم شوێنانەدایە:
- قوتابخانە
- باخچە
- دایەنگە
- زانکۆ
- فەرمانگەکان
- کەشتی
- شەمەندەفەر
- فڕۆکە
پەرستاری بەشی چارەسەر
ئەم پەرستارانە بەگشتی لە نەخۆشخانەکاندا کار دەکەن، یاخود لە ماڵەوە چاودێری کەسێکی نەخۆش دەکەن کە تێیدا چارەسەرە پزیشکیەکان لەم بەشەدا زیاترە و پێویستییان بە چاودێری وردتر هەیە، لەم بەشەدا پەرستار لەم بەشانەی خوارەوەدا کار دەکات:
- فریاکەوتن
- منداڵان
- منداڵبوون
- چاودێری چڕ
- نەشتەرکاری
- سووتاوویی
- دەروونی
- دەرمانخانە
- قاوش
- هێڵکاری دڵ
- ددان
پەرستاری توانابەخش
ئەم جۆرەیان پەرستارەکە تێیدا چاودێری و ڕاهێنان بە کەسانی بەساڵاچوو دەکات یاخود کەسانێک کە تووشی ڕووداوێک بوون و بەو هۆیەوە تواناکانی جەستەیان کەم بووەتەوە پێویستیان بە چاودێری و ڕاهێنان هەیە.
ئەرکی پەرستار لە نەخۆشخانەدا
پەرستار ئەرکی تەواوکردنی کاری پزیشک و چاودێری نەخۆشە و زیاتر لە پزیشک لەگەڵ نەخۆشەکاندا دەمێننەوە و بۆ هەر حاڵەتێکی نەخۆشەکە پێویستی بە پەرستار هەیە بۆ نموونە نەخۆش پێش نەشتەرکاری دەبێت چاودێری ورد بکرێت و کارە پێویستییەکانی لەلایەن پەرستارەوە بۆ بکرێت و بە هەمان شێوە لە کاتی نەشتەرکارییەکەشدا دەبێت یاریدەدەری پزیشک بێت و پاش هاتنە دەرەوەی نەخۆشیش لە ژووری نەشتەرکاری دووبارە کارە پێویستییەکان دەبێت پەرستار ئەنجامی بدات، جگە لە چاودێری تەندروستی جەستەی نەخۆش پەرستار چاودێری تەندروستی دەروونی نەخۆشیش دەکات و دڵیان دەداتەوە بە قسەی جوان هەڵسوکەوت دەکات بەتابەت پەرستاری بەشی نەخۆشییە دەروونییەکان.
کارەکانی پەرستار لە نەخۆشخانەدا
پەرستاری بەشی چارەسەر لە هەر بەشێکدا بێت کۆمەڵێک ئەرکی هەیە و دەبێت بیانزانێت کە ئەمانەن:
- چاودێری نیشانە زیندوویەکانی نەخۆش کە ئەمانەن، لێدانی دڵ، ڕێژەی ئۆکسجین و هەناسەدان، پەستانی خوێن، پلەی گەرمی جەستە.
- دەرزی لێدان بە هەموو شێوازەکانییەوە
- دانانی کانۆلا
- تیمارکردنی سووتاویی و برین و برینپێچی
- دانی سۆندەی میز بۆ ژنان و پیاوان
- دوورینەوە
- دانانی سۆندەی لووت
- زانینی ڕێگای پێدانی هەموو دەرمانەکان، بۆ نموونە ئەو دەرمانانەی کە بە سمت دەکرێن و ئەوانەشی کە بە دەمار.
- دانانی خوێن و ئاوی خۆراکدەر
- گرتنی هێڵکاری دڵ
کەسایەتیی پەرستار
ئەو کەسەی دەبێتە پەرستار دەبێت کەسایەتییەکی تایبەتی هەبێت و بتوانێت لەگەڵ ئیشەکەدا خۆی بگونجێنێت.
ڕێکوپێک
پەرستار دەبێت ڕێکوپێک بێت و ڕێز لە نەخۆشەکانی بگرێت و بەشێوەیەکی جوان مامەڵەیان لەگەڵدا بکات و لە کاتی قسەکردندا وشەی جوان بەکاربهێنێت و بزانێت چۆن دڵی نەخۆش دەداتەوە.
نهێنی پارێز
هەموو پەرستارێک دەبێت نهێنی پارێز بێت، نهێنی پارێزی ڕەوشتێکی جوانە لە هەموو کارێکدا بەڵام لە پیشەی پزیشکیدا زۆر پێویستە و جوانترینە، چونکە بەهۆی مامەڵەکردن و چارەسەری نەخۆشەوە زۆرینەی کێشەکانی نەخۆش دێنە بەردەست و زۆرجار بەشێک یان هەموو بەشی جەستەی نەخۆشەکە دەبینیت و نهێنییەکانی ژیان و جەستەی دەزانیت، بۆیە پێویستە کە هەموو نهێنییەکانی بپارێزیت و بۆ هیچ کەسێکی باس نەکەیت.
کۆمەڵایەتی
بەهۆی ئەوەی بەردەوام لەگەڵ نەخۆش و کەسی لای نەخۆشەکەدایت پێویستە کەسێکی کۆمەڵایەی بیت و بتوانیت تێکەڵی خەڵکی ببیت و قسەیان لەگەڵدا بکەیت، پەرستارێکی گۆشەگیر ناتوانێت بەباشی خزمەتی نەخۆش بکات، هەروەها نەخۆشیش ئاسوودە نابێت لەگەڵیدا و بەباشی لێی تێ ناگات.
ئارامگر
پیشەی پەرستاری ناخۆشی زۆری تێدایە بۆیە دەبێت پەرستار کەسێکی ئارامگر بێت و بە ئەوپەڕی توانایەوە دان بەخۆیدا بگرێت لە بارودۆخە ناخۆشەکاندا و زوو هەڵنەچێت، هەروەها زۆرجار تەواوی ڕۆژەکە کاری قورس دەکەیت و هیلاک دەبیت گرنگە لەم کاتەشدا ئارامگر بیت و ناڕەزایی دەرنەبڕیت.
نوێخواز
پەرستارێکی لێهاتوو بەردەوام هەوڵ دەدات لە بوارەکەیدا خۆی دەوڵەمەند بکات و زۆرترین زانیاری وەربگرێت لەسەر کارەکەی و چارەسەر و مامەڵەکردن لەگەڵ نەخۆشدا و هەوڵی نوێخوازی دەدات.
هەستیار
کەسانی هەستیار بەگشتی لە کاری پەرستاریدا باشتر و سەرکەوتووترن، توانای دروستکردنی پەیوەندییان لەگەڵ نەخۆشدا زیاترە و زیاتر هەست بە ئازاری نەخۆش دەکەن و بەمەش خەمخۆرتر و دڵسۆزتر دەبن، هەڵبەتە دەبێت بزانیت چی کاتێک هەستیاربوون پێویستە و چۆن ئارامگر بیت کاتێک نەخۆشێک پێویستی پێتە دەبێت بە هەستیارییەوە مامەڵەی لەگەڵدا بکەیت و میهرەبان بیت بەڵام لە کاتی مردن یاخود بینینی ڕووداوێکی نەخوازراو زۆر گرنگە دان بەخۆتدا بگریت و هەستیار نەبیت و نەگریت و نەشڵەژێیت بۆ ئەوەی بتوانیت بەباشی کارەکەی بۆ ئەنجام بدەیت.
تایبەتمەندیی پەرستارێکی باش
بۆ ئەوەی بتوانیت لە کاری پەرستاریدا سەرکەوتوو بیت دەبێت کۆمەڵێک تایبەتمەندی باشت تێدا بێت کە ئەمانەن:
وردبینی
زۆر گرنگە پەرستار لە کارەکەیدا وردبین بێت و بە وردیی و ڕێکوپێکی کارەکەی بکات و بچووکترین خاڵ و بە گەورە سەیر بکات، چونکە پەرستار مامەڵە لەگەڵ جەستە و دەروونی نەخۆشدا دەکات و هەر هەڵەیەکی بچووکیش دەتوانێت گەورەترین زیان بدات لە نەخۆشەکە، بۆیە جددی بوون و وردبینی لە کارەکەدا زۆر گرنگە.
خۆشەویستی بۆ کارەکەت
بۆ هەر کارێک خۆشەویستی و حەز لە پێش هەموو شتێکەوەیە، بەتایبەت پەرستار زۆر گرنگە خۆشەوستی هەبێت بۆ کارەکەی چونکە بەبێ حەز و خۆشەویستی خۆی سەرکەوتن تێیدا ئەستەمە و ناتوانێت بەرگەی قورسییەکەی بگرێت.
پەیوەندی دانان لەگەڵ نەخۆش
دەبێت پەرستارێکی باش تایبەتمەندی ئەوەی هەبێت کە بزانێت چۆن پەیوەندی دادەنێت لەگەڵ نەخۆشەکانیدا و دڵیان بەدەست بهێنێت تاکوو بتوانێت باشتر کاری خۆی بکات، بەتایبەت بۆ منداڵانن دەبێت پەرستاری بەشی منداڵان بەجۆرێک هەڵسوکەوت بکات کە منداڵ لێی نەترسێت و کەسێکی خۆشەویست بێت.
پەیوەندی گونجاو لەگەڵ هاوکاراندا
جگە لە بوونی پەیوەندی گونجاو لەگەڵ نەخۆشدا دەبێت پەیوەندییەکی گونجاویشی هەبێت لەگەڵ هاوڕێ و هاوکارانیدا تاکوو بتوانن بە باشتر کارەکان بەڕێ بکەن.
هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی
پەرستاری باش خۆی لە کارەکان لانادات و هەر کارێک هاتە بەردەستی ئەنجامی دەدات و بەرپرسیارێتی کارەکەشی هەڵدەگرێت و کەمتەرخەمی ناکات.
باشییەکانی بەشی پەرستاری بۆ پەرستار
لەگەڵ هەموو ماندووبونەکەیدا پەرستارێکی باش دەتوانێت چەندین ئەزموون وەربگرێت لە کارەکەیەوە و بە هۆیەوە فێری ئارامگرتن و ڕەفتاری جوان و یارمەتیدانی خەڵکی ببێت، هەروەها بینینی چاکبوونەوەی نەخۆشێک و دڵخۆشی چەندەها کەس گەورەترین دەستکەوتە بۆ پەرستارێک و دڵخۆش دەبێت و دەروونی ئاسوودە دەبێت.
مامەڵەکردنی خەڵک لەگەڵ پەرستاردا
پێویستە خەڵک یارمەتیدەری پەرستار بێت لە نەخۆشخانەکاندا بەتایبەت هاوەڵانی نەخۆش و ڕێز لە کارەکانی پەرستار بگرن و ڕێگای پێ بدەن کاری خۆی بکات و گوێ بۆ ڕێنماییەکانی بگرن.
پەرستار لە کوردستان
لە هەرێمی کوردستان زۆر پەرستار هەن کە لە بەشە جیاوازەکانی نەخۆشخانەکاندا کار دەکەن و ڕۆژانە خزمەت دەکەن، بەشی پەرستاری لە دوای بەشەکانی پزیشکی گشتی، پزیشکی ددان، پزیشکی دەرمانساز لە پلەی چوارەمدایە و دامەزراندنی ڕاستەوخۆیە، بەڵام وەک هەموو بەشەکانی دیکە چەندین ساڵە دەرچووی ئەم بەشە دانەمەزراون و زۆرینەیان بە شێوەیەکی خۆبەخش لە نەخۆشخانەکاندا کار دەکەن و هیچ ڕێزێک نەگیراوە لە پەرستاران و پیشەی پەرستاری.
