ناوه‌ڕۆك
چاوپۆشیکردن لە هەڵەکانی منداڵ
هەڵەیەکی دیکە لەو هەڵە باوانەی کە دایکان و باوکان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە چاوپۆشیکردن لە هەڵەکانی منداڵ. واتە، منداڵ هەر هەڵەیەک بکات، ئەوان بە بری ئەوەی بۆی ڕاست بکەنەوە و ڕێنمایی گرنگی پێ بدەن، تا دووبارە و چەندبارەی نەکاتەوە، کەچی چاوپۆشی لێ دەکەن و خۆیانی لێ کڕ و کەڕ دەکەن! ئەمەش پەیتا پەیتا دەبێتە هۆی ئەوەی منداڵ لەسەر هەڵەکردن ڕابێت و بەردەوام بێت و ئەنجامدانی هەڵە لای ببێتە کارێکی ئاسایی.
ئەم چاوپۆشیکردنەوەی دایک و باوکیش بۆ چەند هۆکارێک دەگەڕێتەوە، لەوانە:
- هەستنەکردن بە بەرپرسیارییەتی.
- ئاشنا نەبوون بە شێوازە پەروەردەییەکان.
- نازاندنی منداڵ.
- هەبوونی کێشەی خێزانی.
- دڵناسکی و نزمی ئاستی ڕۆشنبیری و زانستی و پەروەردەیی دایک و باوک.
- دووری دایک و باوک لە ژینگەی شارستانی و مەدەنی.
- بەکارهێنانی منداڵ لە کێشە ناوخۆییەکانی خێزاندا.
- نەبوونی چاودێری بەسەر منداڵەوە.
- ڕاکردن لە ئەرک و بەرپرسیارییەتی.
بێگومان چاوپۆشیکردن لە هەڵەکانی منداڵ لەلایەن دایکان و باوکانەوە، ئەم زیانانە بۆ منداڵ بە دوای خۆیدا دێنێت:
- منداڵ هەڵەکانی خۆی دووبارە و چەند بارە دەکاتەوە.
- منداڵ هەڵە و ڕاستی لێک جیاناکاتەوە.
- توشی کێشە و گرفت دەبێت، بە تایبەتی لە قوتابخانە و لە ناو هاوڕێیانیدا.
- بە ئاسانی واز لە هەڵەکانی خۆی ناهێنێت و ڕاستیان ناکاتەوە.
- بەلاڕێدا دەچێت و گرفتار دەبێت.
- زیان بە گەشەی سۆزداری منداڵ دەگات.
- لەگەڵ هاوڕێ و هاوتەمەنەکانیدا ناگونجێت، بە تایبەتی لە قوتابخانە.
- کێشە بۆ خۆی و خێزانی دروست دەکات.
- لە ئەرک و کارەکانیدا سەرکەوتوو نابێت.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
پێویستە لەسەر دایک و باوک لەگەڵ منداڵەکانیان لێبوردە بن، بەڵام هەرگیز چاوپۆشی لە هەڵەکانیان نەکەن، ئەمەش دوو شتی هاودژ نین، بەڵکو تەواوکەری یەکترین، بۆ نموونە ئەگەر منداڵێک بە هۆی هاوڕێ خراپەکانییەوە گیرۆدەی جگەرەکێشان بوو و دایک و باوکەکەی دڵنیابوون کە جگەرە دەکێشێت، پێویستە هەموو ڕێکارێکی پەروەردەیی بگرنەبەر بۆ ئەوەی نەهێڵن منداڵ لەسەر هەڵەکانی بەردەوام بێت، لەگەڵ ئەوەشدا پێی بڵێن کە چاوپۆشی لە هەڵەی پێشووترت دەکەین و لێت دەبوورین، بەڵام بە مەرجێک ئەو هەڵەیە دووبارە و چەندبارە نەکەیتەوە.
هەروەها پێوستە دایک و باوک بۆ ئەم مەبەستە، ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بهاوێژن:
- هەست بە بەرپرسیارییەتی بکەن.
- خەمسارد و کەمتەرخەم نەبن.
- بە شێوەیەکی پەروەردەیی منداڵ تێبگەیەنن، کە کاری هەڵە و ڕاست چییە.
- لە جیاتی خۆ بێدەنگ کردن لە ئاست هەڵەکانی منداڵدا، پێوەری سزا و پاداشت بەکار بهێنن، واتە منداڵ هەڵەکار، هەڵەکەی بۆ ڕاستبکرێتەوە و سزا بدرێت، منداڵی پابەندیش، پاداشت بکرێت و هان بدرێت.
- چاودێربن بەسەر کارەکانی منداڵەکانیانەوە.
- کاتێ هەڵەیەکیان لە منداڵەکانیان بینی، زوو زوو هەڵەکەیان بۆ ڕاست کەنەوە.
- نابێ ماوەیەکی زۆر بکەوێتە نێوانهەڵەی منداڵ و ئەو سزایەی کە بەسەریدا دەسەپێندرێت.
- ئاشنابن بە شێوازی پەروەردەییەکان، بۆ ئەوەی نەکەونە داوی هەڵە و تەڵەوە.
