ناوه‌ڕۆك
ناساندن
پرۆڤیدێنس (بە ئینگلیزی: Providence، بە عەرەبی: بروفيدنس)، پایتەخت و قەرەباڵغترین شاری ویلایەتی ڕۆد ئایلەندی ئەمریکایە، ئەم شارە یەکێکە لە کۆنترین شارەکانی نیو ئینگلاند و لە ساڵی 1636ـدا لەلایەن ڕۆجەر ویلیەمسەوە دامەزراوە. ژمارەی دانیشتووانی شارەکە لە ساڵی 2023ـدا بە 189,697 کەس خەمڵێندرا و ڕووبەرەکەی 53.31 کیلۆمەتر دووجایە. بەهۆی ئەوەی شارەکە دەکەوێتە سەر ڕێژگەی ڕووباری پرۆڤیدێنس وەک بەندەرێکی قەرەباڵغ گەشەی سەند. شارەکە یەکێک بوو لە سەرەتاترین شارەکانی وڵات کە پیشەسازی تێیدا گەشەی کرد و بەهۆی بەرهەمهێنانی کوتاڵ، ئامێر، زێڕنگەریی و قاپوقاچاخی زیوی ناوبانگی دەرکرد. ئەمڕۆ شاری پرۆڤیدێنس شوێنی هەشت نەخۆشخانە و هەشت دامەزراوەی خوێندنی باڵایە کە ئابووری شارەکەیان بۆ پیشەسازی خزمەتگوزارییەکان گۆڕیووە.
ڕووبەر و چڕی دانیشتووان
ڕووبەری شاری پرۆڤیدێنس 53.31 کیلۆمەتر دووجایە، لەو ژمارەیەش 47.67 کیلۆمەتر دووجای وشکانی و 5.64 کیلۆمەتر دووجای ئاوییە. هەروەها چڕی دانیشتووانەکەی لە ساڵی 2020ـدا 4,005.25 کەس بوو لە هەر کیلۆمەتر دووجایەکدا.
لەڕووی دیمۆگرافییەوە
دانیشتووان
ژمارەی دانیشتووانی پرۆڤیدێنس لە سەرژمێری ساڵی 2020ـدا 190,934 کەس بوو، بەمەش بووەتە سێیەم قەرەباڵغترین شاری نیو ئینگلاند لە دوای شارەکانی بۆستن و وۆرسێستەر لە ویلایەتی ماسەشوستس. بەپێی خەمڵاندنەکانی ساڵی 2019ـی ئەمریکا، لە کۆی 179,875 دانیشتووی شارەکە 86,882 کەسیان نێر و 92,993 کەسیان لە ڕەگەزی مێ بوون، ڕێژەی نێر و مێیەکانی دانیشتووانی پرۆڤیدێنس 93ـەیە. هەروەها تەمەنی مامناوەندی دانیشتووانی شارەکە 31.9 ساڵییە، تەمەنی 36,020 دانیشتووی شارەکە لە خوار 18 ساڵ، تەمەنی 147,854 کەسی شارەکە لە سەرووی 16 ساڵی، 143,855 دانیشتووی پرۆڤیدێنس لە سەرووی 18 ساڵ، 125,722 دانیشتووی شارەکە 21 ساڵ و سەرووترن و 27,937 دانیشتووی شارەکە 65 ساڵی و سەرووترن.
48.3%ـی دانیشتووانی شارەکە لە ڕەگەزی نێر و 51.7%ـی دانیشتووان لە ڕەگەزی مێن. کۆی گشتی 75,963 یەکەی نیشتەجێبوون لە پرۆڤیدێنسدا هەیە، دانیشتووانی دەنگدەری پرۆڤیدێنس 120,511 کەسن، لەم ژمارەیەش 55,176 (45.8%) کەسیان دەنگدەری نێر و 65,335 (54.2%) کەسیان دەنگدەری مێن.
دانیشتووانی سپی پێست
دانیشتووانی سپی پێست لە شاری پرۆڤیدێنسی ویلایەتی ڕۆد ئایلەند 94,189 کەسن و 52.4%ـی دانیشتووانی شارەکە پێکدەهێنن.
دانیشتووانی ڕەش پێست
دانیشتووانی ڕەش پێست لە شاری پرۆڤیدێنسی ویلایەتی ڕۆد ئایلەند 37,817 کەسن و 21.0%ـی دانیشتووانی شارەکە پێکدەهێنن. ئەمریکییە ئەفریقییەکانی پرۆڤیدێنس کە بە ڕەش پێستەکان ئاماژەیان پێ دەکرێت گرووپی ڕەگەزی ڕەش پێستی ئەفریقین و خەڵکی بەشی باشووری سەحارا، کینیا، نەیجیریا، کاریبی (هایتی و جامایکی) دەگرنەوە.
دانیشتووانی ئاسیا
دانیشتووانی ئاسیا لە شاری پرۆڤیدێنس 9,899 کەسن و 5.5%ـی دانیشتووانی شارەکە پێکدەهێنن، لەم ژمارەیش 1,137 کەسیان هیندییە ئاسیاییەکان، 2,183 کەسیان چینی، 114 کەسیان فلیپینی، 55 کەسیان ژاپۆنی، 490 کەسیان کۆری، 384 کەسیان ڤێتنامی و 5,536 کەسیان لە نەتەوە ئاسیاییەکانی ترن.
دانیشتووانی هیسپانی
دانیشتووانی هیسپانی لە شاری پرۆڤیدێنسی ویلایەتی ڕۆد ئایلەند 79,501 کەسن و 44.2%ـی دانیشووانی شارەکە پێک دەهێنن، لەنێویاندا 2,563 کەسیان خەڵکی مەکسیک، 19,781 کەسیان پۆرتۆ ڕیکۆ، 977 کەسیان کوبای و 56,180 کەسی دیکەیان هیسپانی یان لاتینین.
لەدایکبوون
بەپێی خەمڵاندنەکانی ساڵی 2019، ژمارەی دانیشتووانی ڕەسەنی پرۆڤیدێنس 127,288 کەسە، 70,502ـیان لە ویلایەتی ڕۆد ئایلەند لەدایکبوون و 45,858 کەسەکەی تریان لە ویلایەتەکانی دیکەی ئەمریکا لەدایکبوون. هەروەها ژمارەی لەدایکبووە بیانییەکانی شارەکە 52,587 کەسە، لەو ژمارەیەش 25,115 کەسیان هاوڵاتی هاونیشتمانی کراوی ئەمریکین، 1,883 کەسیان لە ئەورووپا، 2,464 لە ئاسیا، 2,369 لە ئەفریقا، 18,195 لە ئەمریکای لاتین و 136 کەسیان لە باکووری ئەمریکا لەدایکبوون. هاوڵاتیانی نائەمریکی شارەکە 27,472 کەسن، لەم ژمارەیەش 1,673 کەسیان لە ئەورووپین، 3,311 کەس لە ئاسیایی، 2,994 کەسیان ئەفریقی، 19,445 کەسیان خەڵکی ئەمریکای لاتین و 49 کەسیشیان خەڵکی ئەمریکای باکوورن.
کەشوهەوا
بەپێی سیستمی پۆلێنکردنی کەشوهەوای کوپن، پرۆڤیدێنس کەشوهەوایەکی کیشوەری شێداری هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا هاوینی گەرمە، زستانی ساردە و بەدرێژایی ساڵ ڕێژەی شێ بەرزە. کاریگەریی زەریای ئەتڵەسی کەشوهەوای ویلایەتی ڕۆد ئایلەند بە گەرمتر دەهێڵێتەوە بە بەراورد بە زۆرێک لە ناوچە ناوخۆییەکانی نیو ئینگلاند. مانگی کانوونی دووەم ساردترین مانگی ساڵە و پلەی گەرمیی مامناوەندی ڕۆژانە 1.6- پلەی سەدیە و پلەی گەرمی نزم 12- پلەی سەدییە، لە کاتێکدا مانگی تەممووز گەرمترین مانگی ساڵە و پلەی گەرمیی مامناوەندی ڕۆژانەی 23.1 پلەی سەدیە و پلەی گەرمی بەرزی ڕۆژانە 32 پلەی سەدیە. بارانبارینی مانگانە لەم شارەدا لە 112.5 مللیمەتر لە مانگی ئازار تا 80.5 مللیمەتر لە مانگی تەممووزدا دەگۆڕێت. بەگشتی، ڕێژەی بارانبارین لە مانگەکانی هاویندا کەمێک کەمترە وەک لە مانگەکانی زستان.
ئابووری
زیاتر لەیەک لەسەر سێی ئابووریی شاری پرۆڤیدێنس پشت بە کەرتەکانی بازرگانی، گواستنەوە، خزمەتگوزارییەکان و خزمەتگوزارییە پەروەردەیی و تەندروستییەکان دەبەستێت. زیاد لەمەش، وەک پایتەختی ویلایەتی ڕۆد ئایلەند، ئابووری شارەکە لە خزمەتگوزارییەکانی حکوومەت پێکدێت، لەگەڵ نزیکەی 70,000 هەلی کار. ڕێژەی بێکاری لە شارەکەدا تا مانگی ئابی ساڵی 2022 5.0% بوو، بە بەراورد بە 3.8%ـی تێکڕای نیشتیمانی.
