ناوه‌ڕۆك
ناساندن
لۆکهید مارتن ئێف-22 ڕاپتۆر (بە ئینگلیزی: F-22 Raptor، بە عەرەبی: لوكهيد مارتن إف/إيه-22 رابتور) فڕۆکەیەکی شەڕکەری سەرووئاسمانیی شاراوەی تاک کوشنە. خاوەنی دوو بزوێنەرە و لە یەکەمین فڕۆکەکانی نەوەی پێنجەمە و دروستکراوی کۆمپانیای لۆکهید مارتنی ئەمریکییە و بەتایبەت بۆ هێزە ئاسمانییەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دروست کراوە. لە سەرەتادا بۆ ڕووبەرووبونەوەی هێزی ئاسمانی ڕووسیا لە کاتی جەنگی ساردی نێوان ئەمریکا و یەکێتیی سۆڤیەتدا داڕێژراوە. لەگەڵ کەوتنی دیواری بەرلین، ڕۆڵی جەنگاوەرە ئاسمانییەکە فراوان بوو بۆ لەخۆگرتنی توانای فرەئەرکی، وەک ئەرکی لێدانی ورد بۆ ئامانجی زەمینی.
تایبەتمەندییەکان
لۆکهید مارتن ئێف-22 ڕاپتۆر فڕۆکەیەکی جەنگییە کە توانای مانۆڕی هەوایی زۆر بەرزە و لە سەروو فڕۆکەکانی تری نەوەی پێنجمەوەی و تەکنەلۆجیای شاردنەوە بەکاردێنێت. سەرەتا تەنیا وەک فڕۆکەیەکی شەڕکەری سەرووئاسمانی دروست کرا، بەڵام چەندین تایبەتمەندی وەک شەڕی زەمینی و جەنگی ئەلیکترۆنی بۆ زیاد کرا. کۆمپانیای فڕۆکەسازی لۆکهید مارتن بەڵێندەری سەرەکی پڕۆژەکەیە و بەرپرسە لە زۆربەی پێکهاتەکانی فڕۆکەکە و چەک و ڕێکخستنەکانی کۆتاییی. (کۆمپانیای بۆینگ بۆ بەرگری و بۆشایی و ئاسایش) وەک هاوبەش ئەرکی باڵەکان، جەستەی فڕۆکەکە لە پشتەوە، کارە ئەلیکترۆنییەکانی فڕۆکەکە و سیستمی ڕاهێنان لەخۆی دەگرێت. مۆدێلی ئێف-22ئەی لە مانگی کانوونی یەکەمی 2005دا بە فەرمی هاتە ناو خزمەتەوە لە هێزی ئاسمانی ئەمریکا. سەرەڕای ماوەی گەشەسەندنی درێژ و گرانی نرخەکەی، ویلایەتە یەکگرتووەکان ئێف-22 بە پێکهاتەیەکی گرنگی تاکتیکیی هێزی ئاسمانی ئەمریکا دەزانێت و بە فڕۆکەیەک دانراوە کە هیچ فڕۆکەیەکی تر نەگاتە ئاستی. لۆکهید مارتن دەڵێت تێکەڵکردنی پێکهاتەی شاردنەوە و خێرایی و مانۆڕ لەگەڵ توانای جەنگی هەوا بۆ سەر زەوی و و هەوا بۆ هەوا دەیکاتە باشترین فڕۆکەی ئەمڕۆی جیهان. لە نیسانی 2009دا تەنیا 187 فڕۆکە بەرهەم هێنران و کۆنگرێسیش ڕەتی کردەوە کە هیچ پارەیەکی تر بۆ کڕینی ئەو جۆرە فڕۆکەیە دروست بکرێت و بەوەش لەو بڕە دروستکراوەدا دروستکردنی فڕۆکەکە ڕاوەستێنرا.
تێچووی زۆری فڕۆکەکان و ئاشکرانەبوونی بەرهەمەکانی وڵاتی تر بە تایبەت چین و ڕووسیا، و زیادکردنی سزا لەسەر هەناردەکردنی فڕۆکەی ئەمریکی و زۆرێک هۆکاری ئابووریی تر بوونە هۆی دروستکردنی فڕۆکەیەکی تر بەناوی (ئێف 35) کە بە لەبەرگیراوەیەکی هەرزانتری فڕۆکەی ئێف-22 دادەنرێت و دەتوانرێت بە وڵاتانی تریش بفرۆشرێت.
لایەنە باشەکان
- فڕینی ماوە درێژ
- خێراییی زۆر و خۆشاردنەوە لە ڕادارەکان
- تەکنەلۆجیای زۆر پێشکەوتوو
- بەردەوامبوون لە فڕینی سەرووی دیواری دەنگ بەبێ ئەوەی پێویست بکات ئامێرەکانی فڕینی دووەم بەکاربهێنێت (afterburners) یان ئەوەی پێی دەوترێت (supercruise).
- چاودێری ئاسان - خولی چاککردنەوەی بزوێنەرەکانی (پرات ویتنی ئێف 119) و (بی دەبلیو 100) تەنها پێویستی بە 6 ئامڕازی بەردەستی بازرگانی هەیە.
- خێراییی زۆر بەرزی چارەسەرکاری فڕۆکەکە دەگاتە 10,3 ملیار بایت لە چرکەیەکدا.
کێشەکان
- کەموکوڕیەکانی ئەم فڕۆکەیە زیاتر بابەتی تێچوون و کاتە، نەوەک کەموکوڕییە دروستکراوەکان یان تەکنیکیەکان، تێچوو و کەموکوڕییەکان:
- 44,000 دۆلار بۆ هەر کاتژمێرێکی فڕین
- 30 کاتژمێر چاودێری بۆ هەر کاتژمێرێکی فڕین
- کەمبوونەوەی توانای بەرهەمهێنانی لە ڕووی ئابوورییەوە بەهۆی بوونی کۆمەڵیک کێبەرکێکاری هەرزانتر و نزیک لە ئاستی ئەو.
- هەڵئاوسانی لاشەکە بەهۆی هەڵمژینی ماددە بەرزەکانی شەپۆلی ڕادیۆیی کە دەکەوێتە سەری.
- ئەگەر 1.7 کاتژمێر بفڕێت و چاککردنەوەی بۆ نەکرێت تێکدەچێت.
تایبەتمەندییە گشتیەکان
| دەستە | یەک کەس |
| درێژی | 18.92 مەتر |
| مەودای نێوان دوو باڵ | 13,56 مەتر |
| بەرزی | 5,08 مەتر |
| ڕووبەری باڵ | 78,04 مەتری دووجا |
| ڕووی یاریدەری فڕۆکە (Airfoil) | NACA 6 series airfoil |
| کێش بە بەتاڵی | 19,700 کیلۆگرام |
| کێش بە پڕی | 29,410 کیلۆگرام |
| کۆتا توانای هەڵگرتنی | 38,000 کیلۆگرام |
| بەرزترین خێرایی | 2,414 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا |
| ماوەی ڕۆشتن | 3,000 کیلۆمەتر |
| چەکی سەرەکی | ڕێژنگێکی 20 میلیمەتری ئێم61ئەی2ـی ڤۆڵکان (480 خول) |
| چەکەکانی تر | چوار بۆمبی سەروو دوو تەن |
| چەکی ئاسمان بۆ ئاسمان | 6 دانە AIM-120 AMRAAM و دوو دانە AIM-9 Sidewinder |
| چەکی ئاسمان بۆ زەوی |
|
| ئێلیکترۆنی فڕینەوانی (Avionic) |
|
