ناوه‌ڕۆك
جیاوازییە جەستەیی و دەروونییەکانی هەردوو ڕەگەز چییە؟
ئەگەر بڕوانینە هەریەکە لە ژن و پیاو، چه‌ندین جیاوازی بنه‌ڕەتی و بنچینه‌یی هه‌یه له نێوان ڕەگه‌زیاندا له‌لایه‌نی په‌یوه‌ندییە کۆمه‌ڵایە‌تییە‌کان و هه‌ڵکه‌وته‌ی له‌شی باری فیسیۆلۆژی که‌سێتی هه‌ردووکیان و ڕە‌وشت و ئه‌ندامه‌کانی له‌ش و لایه‌نی په‌روه‌رده‌یی و ده‌روونی و چه‌ند لایه‌نێکی تر، ژیانی مرۆڤایه‌تی ڕێچکە‌یه‌کی به‌رده‌وامه و هیچ کام له‌م دوو ڕەگەزە به‌بێ یه‌کتری توانای ژیان به‌سه‌ر بردنیان نییە به‌ڵکو هه‌ردوو لا په‌یوه‌ستن پێکه‌وه جگه له‌وه‌ی که هه‌موو ئاین و فه‌لسه‌فه‌کانی ژیان ئاماژه به‌و په‌یوه‌ست بوون و په‌یوه‌ندیه ده‌ده‌ن که له نێوان هه‌ردوو ڕەگه‌زدا هه‌یه، له‌سه‌رده‌می ئێستاماندا زۆرێک له کێشەکان دە‌گه‌ڕێته‌وه بۆ خودی ڕەگه‌زه‌کان خۆیانه‌وه ئه‌مه‌ش زۆرجار ده‌بێته هۆکاری جیاوازی بۆچوون لە نێوان دوو که‌سەکەدا و لێک تێنه‌گه‌یشتن که دەبێته هۆی درووستکردنی زۆر کێشەی کۆمه‌ڵایه‌تی و بگره له کۆتایدا سه‌رده‌کێشێت بۆ کێشه‌ی ده‌روونی ئه‌مه‌ش خۆی له خۆیدا یه‌کێکه له ئه‌گه‌ره به‌هێزه‌کانی لێکجیابوونه‌وه‌ی که‌سایه‌تیه‌کان له یه‌کتری و دوورکه‌وتنه‌وه له‌و ژیانه‌ی که پێشووتر پێکه‌وه درووستیان کردبوو.
ئه‌گه‌ر باس له لایه‌نێکی دیار بکه‌ین لەم پەیوەندییدا ئەو لایەنە هه‌بوونی مافه، چه‌مکی ماف یه‌کێکه له‌و چه‌مکانه‌ی که ئێستاکه جیهان زۆر سه‌رقاڵە به دوای ئه‌وه‌ی هه‌موو کەس مافی خۆی پێبدرێت به‌ڵام ڕەنگه له کۆمه‌ڵگایه‌که‌وه بۆ یه‌کێکی تر به‌پێی هه‌ڵکە‌وته‌ی جوگرافی و ئابووری سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی جیاوازی به‌دی بکرێت.
ڕۆشنبیری ده‌روونی هەردوو ڕەگەزەکە به‌رامبه‌ر به یه‌کتری
ئافرەت یاخود ژن لە بوونیەدی درووستبوونیەوە بە کەسایەتیەکی نەرمونیان و هەست ناسک ناسراوە، یه‌کێک له خاڵە هه‌ره گرنگه‌کانی نێوان ئه‌م دوو که‌سه بریتییە له گفتوگۆیه‌کی لێک تێگەیشتن له‌سه‌ر بابه‌تێک یاخود لایه‌نێکی وروژێنراو جا چ لەلایەن ئافره‌ته‌که یان پیاوه‌که خرابێتە ڕوو، زۆرجار له ئه‌نجامی لێکتێنه‌گه‌یشتن و ڕای جیاواز کێشەکان قوڵتر ده‌بن به‌ڵام هه‌بوونی ڕای جیاواز مانای دروست بوونی کێشە نییە به‌ڵکو لێک تێنه‌گه‌یشتنه‌که ئه‌گه‌ری دروستکردنی کێشە‌کانه چونکه وه‌ک ده‌زانرێت یه‌کێک له مه‌رج و بنه‌ماکانی گفتوگۆ بریتییە له ڕای جیاواز بۆ ده‌وڵەمه‌ند بوونی بابه‌ته‌که یاخود ئه‌و لایه‌نه‌ی که گفتوگۆی له‌سه‌ر ده‌کرێت، به‌ڵام لە گفتوگۆدا بە گشتی و لە گفتوگۆی خێزانیدا بە تایبەتی خاڵێکی گرنگ هەیە ئەویش سازشکردن و قبوڵکردنی ڕای بەرامبەرە، هەڵچوون و هەوڵدان بۆ سەپاندنی ڕاکان و نەبوونی لێک تێگەیشتن سه‌ره‌نجام دەبێتە هۆی دروستبوونی کێشه‌ی ده‌روونی بۆ تەواوی ئەندامانی خێزانەکە به‌تایبه‌تی دوودڵی، خه‌مۆکی، هەستکردن بە ئازاری دەروون و لە حاڵە قورسەکاندا نەخۆشییە دەروونییەکان، هەروەها کێشەی جەستەیی وەک نەخۆشییەکانی پەستانی خوێن و شەکرەی جۆری دوو و ئازاری مێشک و دڵ، بۆیه خوێندنه‌وه‌ی لایه‌نی به‌رامبه‌ر به ڕاستترین ئاڕاستەی ده‌روونی داده‌نرێت چونکە ئه‌گه‌ر مرۆڤ توانی به‌شێوە‌یه‌کی درووست که‌سی به‌رامبه‌ر بخوێنێته‌وه ئه‌وکات له سەرکەوتوو دەبێت لە هەموو جۆرە پەیوەندییەکاندا.
شتێکی زۆر گرنگ که دەبێت زانیاری له‌باره‌یه‌وه بزانرێت هه‌ستی ئافره‌ته، وە جیاوازی هۆرمۆناتی ئافرەت لە پیاو و کەوتنە ناو سوڕی مانگانە لە هۆکارە سەرەکییەکانی شێواندنی دەروونی ڕەگەزی مێیەن و لەو ماوەیەدا چەندین حاڵەتی بەسەردادێت هەر لە کێشەی جەستەییەوە تا کێشە و ئازاری دەروونی، مێشکی ئافره‌تانیش جیاوازیه‌کی زۆری هه‌یه له‌گه‌ل مێشکی پیاو ئه‌مه‌ش وای لێکردووە به‌شێوە‌یه‌کی تر بیربکاته‌وه و لە زانستیشدا سەلمێندراوە کە مێشکی پیاوان بە ڕێژەی لە ٪١٠ گەورەترە لە مێشکی ئافرەتان.
یه‌کێکی تر له‌و خاڵانە‌ی که کاریگه‌ریه‌کی نەرێنی هه‌یه له‌سه‌ر ئافره‌ت به‌کارهێنانی توندوتیژییە، توندوتیژی وه‌ک دیارده‌یه‌کی کۆمه‌ڵایه‌تی له کۆنه‌وه هه‌یه و تاکو ئێستاش به‌رده‌وامه، ئەمەش نه‌ک ته‌نها له نێو وڵاتە دواکه‌وتووەکاندا هه‌یه به‌ڵکو له‌تەواوی جیهان و ناو وڵاتانی پێشکەتووش هه‌یە، بۆیه زۆرجار ستراتیژیه‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی یاخود ده‌روونی پاڵ به که‌سه‌کان ده‌نێت بۆ په‌نا بردنه به‌ر توندوتیژی ئه‌مه خۆی له خۆیدا خراپترین فاکته‌ره بۆ سه‌ر ده‌روونی ئافره‌ت یاخود که‌سی به‌رامبه‌ر چونکە ڕە‌نگدانه‌وه‌یه‌کی ئه‌بێت که هه‌موو کات ئه‌بێته هۆی دروست کردنی کێشە بۆیان یاخود نەمانی متمانە لە نێوان هاوسەراندا و بوونی ساردوسڕی پەیوەندییەکە، ده‌روونناسان زۆر جه‌خت لەسە‌ر ئه‌وه ده‌که‌نه‌وه که توندوتیژی هۆکاری تایبه‌تی خۆی هه‌یه وه‌ک توڕەبوون و کێشەی ده‌روونی، کۆمه‌ڵایە‌تی و ئابووری و بێکاری و بێزاری له کارکردن یاخود ماندووبونی زۆر به‌تایبه‌تی دوای گه‌ڕانە‌وه له کارکردن.
زۆرجار مرۆڤ له کاتی هه‌بوونی کێشەدا بیرکردنه‌وه‌کانی به‌ڕێژە‌یه‌کی زۆر به‌لای کێشەکه‌دا ده‌چێت و که‌م کەس له‌م کاتانه‌دا گرنگی و بایه‌خ به‌لایه‌نی به‌رامبه‌ر ده‌دات، ئه‌و باره ده‌روونیه‌ی که تیایه‌تی له ڕێگەی مێشکە‌وه کۆنترۆڵ دەکرێت به‌تایبه‌تی ئه‌و خانانه‌ی له مێشک که تایبه‌تن به بیرکردنە‌وه، لەم کاتەدا ده‌روونی کەسەکە په‌یوه‌ستی ده‌کات به خه‌مۆکی و دوودڵی و ئەمەش دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی خۆشەویستی و لەیەک تێگەیشتن، به‌پێی زانیاری و ئاماری توێژینه‌وه ده‌روونییە‌کان یه‌کێک له‌و لایه‌نانه‌ی که ده‌بنه هۆکار بۆ دروستبوونی لێ کتێنه‌گه‌یشتن بریتییە له لایه‌نی ڕۆشنبیری، واتا که‌مبوونی ئاستی ڕۆشنبیری دەبێته هۆی دروستبوونی ئەو بارودۆخە و لە کۆنتڕۆڵ، بۆیه هه‌موو کات پسپۆڕان هۆشداری ده‌ده‌ن به خۆ ڕۆشنبیرکردن له بواره جیاجیاکانی ژیان به‌تایبه‌تی لایه‌نی په‌وه‌ندییە خێزانییەکان کە گرنگترینیانە چونکه پێکه‌وه‌ژیان له کات و ساتێکی که‌مدا نییە به‌ڵکو ڕێڕەوێکی به‌رده‌وامه.
دەکرێت بوترێت ژن و پیاو لەزۆربەی ڕووەکانەوە لەیەک جیاوازن و زۆرکات بە تەواوکەری یەکتریش ناودەبرێن، ئەگەر بڕوانین لە ڕوانگەی جەستییەوە هەم لەڕووی هێز و بازوو و هەم لەڕووی هۆرمۆنی ڕەگەزییەوە لەیەک جیاوازن، لەڕووی مێشک و دەروونییەوە لە یەک جیاوازن، جیاوازیان هەیە لە ئاستی تێگەیشتن و سایکۆلۆژی و فیسیۆلۆژی پێکهاتنی جەستەوە، هەربۆیە دەکرێت هەر تاکێک شارەزابێت لە پێکهاتە جەستەیی و بیرکردنەوە دەروونییەکانی بەرامبەری و ڕێز لەو جیاوازییانە بگیرێت تا بتوانرێت ژیانێکی ئاسوودەتر فەراهەمبکرێت.
