ناوه‌ڕۆك
ترساندنی منداڵ بە کەسێکی دیکە
هەڵەیەکی دیکە لەو هەڵە گەورانەی کە هەندێ لە دایکان و باوکان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە ترساندنی منداڵ بە کەسێکی دیکە، بۆ نموونە دایک یان باوک منداڵ بە گیاندارێکی دڕندە مندڵ دەترسێنێ وەک: گورگ یان سەگ یان ورچ و یان شێر و ...تاد. یاخود بە مرۆڤێک دەترسینێ کە کەسێکی تۆقێنەر بێت یان ناوبانگێکی خراپی هەبێت یان ستەمکار بێت، یاخود بە برا گەورەکەی یان مامی یان خاڵی یان باپیری و ...تاد. بۆ ئەوەی منداڵەکەی کۆنترۆڵ بکات و سنوورێکی بۆ دابنێت، بەڵام ئەم کارە خۆی لە خۆیدا کارێکی زۆر بڤە و مەترسیدارە، چونکە زیانێکی زۆر بە خودی منداڵەکە دەگەیەنێت و ئەو ڕاستییەش دەسەلمێنێ کە باوک یان دایک یاخود هەردووکیان لە پەروەردەکردنی منداڵەکەیاندا شکستیان خواردووە و نەیانتوانیوە خۆیان ئەم ئەرکە بگرنە ئەستۆ، بۆیە پەنایان بۆ کەسێک بردووە، لە دەرەوەی بازنەی خێزان، هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ:
- لاوازی و بێ ئیرادەیی دایک و باوک.
- لاوازی کەسایەتی دایک و باوک.
- ناوشیاری و بێئاگایی.
- نابەرپرسی و بێباکی.
- نەزانین و نەفاماندن.
- هەست نەکردن بە بەرپرسیارییەتی.
- شان نەدانە بەر ئەرک و بەرپرسیارییەتی.
- بڕوا و متمانە بەخۆ نەبوون.
- کۆڵەواری و بێدەسەڵاتی
ئەڵبەتە ئەم جۆرە ترساندنە زیانێکی زۆری هەیە، بە تایبەت بۆ خودی منداڵ و دایکی و باوکیشی، کە گرنگترینیان ئەم خاڵانەی خوارەوەن:
- منداڵ دەبێتە کەسێکی ترسنۆک و بێ هەڵوێست.
- منداڵ ناتوانێ پشت بە خۆی و دایک و باوکی ببەستێت.
- دایک و باوکەکان لە پێش چاوی منداڵەکانیان بچووک دەبنەوە.
- لاوازی و بێدەسەڵاتی دایک و باوک دەردەخات لە چارەسەرکردنی کێشە و گرفتەکاندا.
- منداڵ لە کار و ئەرکەکانی دا سەرکەوتوو نابێت.
- منداڵ دووچاری ترس و دڵەڕاوکێ و نیگەرانی دەبێت.
- منداڵ ناتوانێ بەرگری لە مافەکانی خۆی بکات.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
بۆ ئەوەی دایکان و باوکان چیتر منداڵەکانیان نەترسێنن و لەسەر ئەم هەڵەیە بەردەوام نەبن، پێویستە ئەم خاڵانەی خوارەوە جێبەجێ بکەن:
- خۆپاراستن لە گشت جۆرە ترساندنێک.
- نابێ منداڵ بە کەسێکی دیکە بێتە ترساندن.
- لە ئەستۆ گرتنی ئەرکی بەخێوکردنی منداڵ.
- خۆنەدزینەوە لە بەرپرسیارەتی.
- دۆزینەوەی جێگرەوەی ترس و تۆقاندن.
- خۆ ئاشناکردن بە شێوازە پەروەردەییەکان.
- فەراهەمکردنی زەمینەیەکی لەبار بۆ پەروەردە و فێرکردن و تێگەیاندن و پێگەیاندنی منداڵ بە شێوەیەکی بابەتیانە و زانستییانە.
