ناوه‌ڕۆك
نادادپەروەری لە نێوان منداڵەکان
هەڵەیەک لەو هەڵانەی کە هەندێ لە دایکان و باوکان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە نادادپەروەریکردن لە نیوان منداڵەکانیان، واتە بە یەک چاو سەیری هەمووان ناکەن و وەک یەک سۆز و خۆشەویتی خۆیان بەسەریان دا نابەخشنەوە و وەک پێداویستییە جەستەییەکانیان بۆ دابین ناکەن، ئەمەش بۆ چەند هۆکارێک دەگەڕێتەوە، لەوانە:
- هەست نەکردن بە بەرپرسیارییەتی.
- بەکارهێنانی دڵڕەقی و توندوتیژی.
- بەهرەمەند نەبوون لە بەها پەروەردەییەکان.
- پەنگخواردنەوەی هەستی تۆڵەسەندنەوە لە ناخیاندا.
- دوورکەوتنەوە لە بەها ئایینی و ڕەوشتییەکان.
- لاوازی ئاستی زانستی دایک و باوک.
- زاڵبوونی هەستیان بەسەر عەقڵیاندا.
- بیرنەکردنەوە لە ئایندە و گەورەبوون لە ژینگەیەکی خێزانی و کۆمەڵایەتی ناتەندروست و ... تاد.
- کاریگەری نەرێنی کولتوور و داب و نەریتە باوەکانی کۆمەڵگە لەسەر دایک و باوک.
بێگومان نادادپەروەریکردن لە نێوان منداڵەکان، زیانێکی زۆری هەیە و خودی دایک و باوک و منداڵ و کۆمەڵگەش بە گشتی، چونکە ئەم نادادپەروەرییە دەبێتە سەرچاوەی کێشە و ناکۆکی و دووبەرەکی و لێکدوورکەوتنەوە و لێکترازان، هەروەها چاندنی تۆوی ڕق و کینە لە ناو ناخی منداڵاندا، بە تایبەتی ئەو منداڵانەی کە هەست بە نادادپەروەری دەکەن و پێیان وایە ستەم و غەدریان لێکدەکرێ و بە پلە دوو و سێ هەژمار دەکرێن.
ئەڵبەتە ئەو منداڵانەی کە نادادپەروەریان بەرامبەر دەکرێت دووچاری ئەم کێشانە دەبن:
- هەست بە غەدر و ستەم دەکەن.
- وا هەست دەکەن لە ماڵەوە پلە دوو و سێنە و فەرامۆش کراون.
- بیر لە تۆڵەسەندنەوە دەکەنەوە لە خوشک و برا و دایک و باوکەکانیان بە و بە چاوی دوژمن لێ دەڕوانن.
- بوغز و ڕق و کینە لە ناخیان دا پەنگدەخواتەوە و ڕەگ دادەکوتێ.
- هەست بە خەمباری و خەفەتباری دەکەن و دووچاری پەریسانی و خەمۆکی دەبن.
- دوورپەرێز و گۆشەگیر دەبن.
- لە ژیانیاندا سەرکەوتوو نابن.
- لە سۆز و خۆشەویسی بەهرەمەند نابن.
- کەسانی خۆشبین و گەشبین نابن.
- دڵ و دەروونیان ئارام نابێ.
- بە چاوی گومانەوە سەیری کەسانی دیکە دەکەن.
- بە شێوەیەکی نەرێنی بیر دەکەنەوە.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
بۆ ئەوەی منداڵان و خێزان و کۆمەڵگەش ڕووبەڕووی کێشە و ئاستەنگ نەبنەوە و بە شێوەیەکی هاوسەنگ و ئاسایی گەشە بکەن، پێویستە دایک و باوکەکان، تا ئەو پەڕی توانا، دادپەروەر بن و خۆیان لە نادادپەروەردیکردن بپارێزن، بە تایبەتی لەگەڵ منداڵەکانیان، بۆ هێنانەدی ئەم مەبەستەش، گەرەکە ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بهاوێژن:
- لە ڕەفتار و کردار و گوفتاریاندا بە شێوەیەکی دادپەروەرانە سەرەدەری لەگەڵ منداڵەکانیان بکەن.
- بە شێوەیەکی هاوسەنگ و یەکسان پێداویستییە ڕۆحی و دەرونی و جەستەییەکانیان دابین بکەن.
- خۆیان بەدوور بگرن لە پلەبەندیکردن، واتە دیاریکردنی منداڵی پلە یەک و دوو و سێ.
- خۆیان لە هەر کارێک بەدوور بگرن، کە بۆنی نادادپەروەردی لێبێت.
- خۆیان لە هەر کارێک بەدوور بگرن کە منداڵەکانیان هەست بەوە بکەن کە فەرامۆش کراون و پشتگوێ خراون.
- پێویستە دایک و باوک بە یەک شێوازی پەروەردەیی سەرەدەری لەگەڵ منداڵەکانیان بکەن، بەڵام جیاتاکی نێوانیان لەبەرچاو بگرن.
